نهضت سوادآموزی سلامت روان

تعريف سازمان جهاني بهداشت از سلامت روان:
حالتي از خوب بودن (آرامش و آسايش) که در آن فرد توانايي هاي شخصي خود را شناخته، مي تواند با فشارهاي طبيعي(معمولي) زندگي مقابله کند، مي تواند بهره وري و ثمردهي شغلي داشته باشد و قادر است در جامعه نقش مهمي داشته باشد( در جامعه مشارکت معني داري داشته باشد).

سلامت روان تنها به معنی نداشتن بیماری روانی نیست بلکه داشتن کارکردهاي رواني موفق که نتيجه آن فعاليت هاي  مثمرثمر ، روابط رضايت بخش اجتماعي با ديگران و  توانايي سازگاري با تغييرات و مقابله با ناگواري را نیز شامل می شود.

شاخص های سلامت روان عبارتند از:

1. Emotional well-being: مانند احساس رضایت از زندگی، شادی و آرامش
2. Psychological well-being: پذیرش خود، استقبال از تجارب نو، مثبت اندیشی، امیدواری، هدفمندی، معنویت و روابط مثبت
3. Social well-being: پذیرش اجتماع، احساس تعلق به جامعه و مفید بودن برای آن

• بیش از ۴۵۰ میلیون نفر از بیماری روانی رنج می برند و تعدادی بیشتر مشکلات روانی دارند.
• سلامت روان یک جزء جدایی ناپذیر از سلامت است و سلامت بدون سلامت روان بی معنی است
• سلامت روان چیزی فراتر از نداشتن بیماری روانی است.
• عوامل تعیین کننده سلامت روان شامل عوامل روانشناسی، زیست شناسی، اجتماعی و اقتصادی است.

بنا بر اظهار سازمان جهانی بهداشت بیشتر کشورها بویژه کشورهای کم درآمد، با ضعف منابع سلامت روان -هم از نظر مالی و هم از نظر نیروی انسانی- مواجه هستند. در مناطقی که منابع سلامت روان فراهم است بیشتر تمرکز بر روی بیماری های روانی و درمان های ویژه است تا یک سیستم منسجم سلامت روان. به جای فراهم کردن مراقبت ها در بیمارستان های بزرگ روانپزشکی، کشورها باید خدمات سلامت روان را به صورت یکپارچه با خدمات اولیه بهداشتی ارائه دهند.

فشارهای اقتصادی و اجتماعی پایدار (بویژه فقر و کم سوادی) یک عامل آسیب رسان عمده به سلامت روانی فرد و جامعه است. سلامت روان ضعیف با تغییر و تحولات سریع اجتماعی، شرایط شغلی استرس زا، تبعیض جنسیتی، محرومیت اجتماعی، شیوه زندگی نادرست و خشونت مرتبط است.

علل زیست شناسی مانند عوامل ژنتیکی و عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز می توانند افراد را مستعد بیماری روانی کنند.

اصول ترویج سلامت روان درجامعه:

• مداخلات زودرس در دوره کودکی (مانند ویزیت های خانگی برای بانوان باردار، مداخلات در سنین پیش دبستانی و …)
• حمایت از کودکان (مانند برنامه های آموزش مهارت ها و …)
• تقویت وضعیت اقتصادی اجتماعی زنان (مانند افزایش دسترسی به آموزش و …)
• افزایش حمایت افراد سالمند (مانند ایجاد مراکز ویژه برای سالمندان و…)
• برنامه های هدفمند برای گروه های پرخطر (مانند اقلیت ها، مهاجرین و افراد دچار بلایا و …)
• گسترش خدمات سلامت روان به مدارس، کارگاه ها و …
• بهبود وضعیت بی خانمان ها
• برنامه های پیشگیری از خشونت
• برنامه های توسعه پایدار اجتماعی

اخیرا مقاله ای در نشریه بین المللی طب پیشگیری منتشر شده است که به نکات درخور توجهی اشاره کرده است:

SAYARIFARD, A., GHADIRIAN, L.. Mental Health Literacy in Iran: An Urgent Need for a Remedy. International Journal of Preventive Medicine, North America, 4, jun. 2013. Available at: <http://ijpm.mui.ac.ir/index.php/ijpm/article/view/1219>. Date accessed: 31 Jan. 2014.

سوادآموزی سلامت روان

میزان دانش و باورها در مورد بیماری های روانی با هدف تشخیص مدیریت و پیشگیری

سوادآموزی سلامت روان شامل موارد زیر است:

• توانایی فرد برای شناسایی یک بیماری خاص یا انواع مختلف فشارهای روانی
• دانش و باورهای فرد در مورد عوامل خطر و سبب شناسی اختلالات روانی
• دانش و باورهای فرد در مورد مداخلات خود یاری
• دانش و باورهای فرد در مورد کمک های حرفه ای در دسترس
• نگرش های فرد که تشخیص و جستجوی کمک را تسهیل می کنند
• دانش چگونگی اکتساب اطلاعات صحیح در مورد سلامت روان
• انتخاب کردن یک شیوه زندگی صحیح

افرادی که سواد سلامت کمتری دارند از خدمات پیشگیرانه کمتر استفاده می کنند و فقط زمانی که بیمار می شوند به مراکز درمانی مراجعه می کنند.

========================================================

متأسفانه در حال حاضر جامعه ما در این زمینه بسیار کم سواد است. چند سالی پیش همه بدنبال یادگیری کار با رایانه بودند تا جایی که نداشتن دانش رایانه معادل بی سوادی بود. به امید روزی که شعار (هر که کار با رایانه را بلد نیست بی سواد است) جای خود را به این شعار بدهد:

هر که دانش سلامت روان نداشته باشد بی سواد است

و نهضت سوادآموزی سلامت روان  برپا شود!