آشنایی با الکتروشوک مغزی یا شوک مغزی
الکتروشوک مغزی چیست؟
الکتروشوک مغزی یا درمان تشنج آور الکتریکی یا به اصلاح سادهتر شوک مغزی یا همان Electroconvulsive Therapy (ECT) یک روش مؤثر و امن برای برخی اختلالات اعصاب و روان است. معمولا برای درمان افسردگی شدید استفاده میشود. یکی از بهترین و سریعترین درمانهای موجود برای افسردگی است. کاربردهای دیگر شوک مغزی عبارتند از درمان بیماری شیدایی و یا اختلالات همراه با جنون.
در طی انجام الکتروشوک تحت بیهوشی کامل مقدار کمی جریان الکتریسیته از مغز عبور داده می شود. این جریان باعث بروز یک حمله تشنجی شده که کل قسمت های مغزی شامل مراکز تنظیم کننده روحیه، اشتها و خواب را تحت تأثیر قرار می دهد.
مکانیسم اثر شوک مغزی: الکتروشوک مغزی چگونه اثر میکند؟
شوک مغزی باعث تغییرات در مواد شیمیایی مغز میشود که منجر به از بین رفتن علایم افسردگی میشود. هرچند هنوز دانشمندان متوجه چگونگی تاثیر الکتروشوک مغزی نشدهاند، اما به اثرات مثبت این درمان روی سلولها و مولکولهای مغز مبتلایان به افسردگی پی بردهاند.
آیا الکتروشوک مغزی مؤثر است؟
تحقیقات نشان دادهاند که شوک مغزی بسیار خوب عمل میکند. بیش از 70 درصد بیماران افسردهای که با این روش درمان می شوند پاسخ مطلوبی به این روش درمانی می دهند. بنابراین الکتروشوک مغزی مؤثرترین روش درمانی افسردگی شدید است.
اقدامات لازم قبل از شوک مغزی
قبل از شروع الکتروشوک، پزشک، شما را کاملا از نظر جسمی ارزیابی میکند تا مطمئن شود این درمان برای شما بیخطر است. معاینه میشوید، سوابق بیماریهای قبلی شما بررسی میشوند و در صورت نیاز آزمایشاتی از شما اخذ خواهد شد.
به چند جلسه الکتروشوک مغزی نیاز دارم؟
بیمارانی که با شوک مغزی درمان میشوند به چندین جلسه شوک نیاز دارند. تعداد این جلسات میتواند 4 تا 20 باشد اما معمولا با 6 تا 12 جلسه پاسخ مناسب به دست میآید. معمولا در هر هفته سه جلسه الکتروشوک داده می شود.
الکتروشوک مغزی چگونه انجام میشود؟
قبل از هرچیز یک سوزن در رگ شما قرار میگیرد. بهوسیله این سوزن قبل، حین و بعد از شوک داروهای مورد نیاز به شما تزریق می شود. ممکن است دو الکترود روی سر شما برای بررسی فعالیت الکتریکی مغزتان نصب شود. به دستگاهی که این کار را می کند الکتروانسفالوگرام میگویند.
در حین انجام شوک مغزی سه الکترود روی قفسهی سینهی شما وصل میشود که به آن الکتروکاردیوگرام گویند. با این وسیله فعالیت قلبی شما بررسی می شود. یک دستگاه فشارسنج الکتریکی به شما وصل میشود تا فشار خون شما در حین کار اندازه گیری شود. یک حسگر روی انگشت شما نصب می شود تا میزان اکسیژن خونتان را اندازه گیری کند. با این وسیله تنفس شما کنترل می شود.
روی صورت شما ماسکی قرار داده می شود تا شما قبل و پس از انجام شوک دچار کمبود اکسیژن نشوید. وقتی همه تجهیزات متصل شدند تیم پزشکی دستگاه الکتروشوک مغزی را آماده میکنند. سپس با دارویی مانند تیوپنتال شما را به خوابی حدود 10 دقیقه میبرند. وقتی به خواب رفتید به کمک شلکنندهی عضلانی بدن شما را شل میکنند. با این کار مانع جابهجایی بدن شما در حین شوک مغزی میشوند. این داروی آخر میتواند کمی درد عضلانی گذرا ایجاد کند.
پس از اینکه به خواب عمیق رفتید و عضلات شما کاملا شل شدند جریان الکتریکی لازم را به مغز شما وارد میکنند. شما هیچ دردی یا هیچ چیز دیگری را احساس نخواهید کرد.
پس از انجام شوک مغزی چه اتفاقی رخ میدهد؟
پس از بیدار شدن کمی احساس گیجی خواهید کرد. اغلب پس از یک ساعت این گیجی برطرف خواهد شد. ممکن است دچار سردرد شوید که میتوانید از مسکنهای ساده استفاده کنید. گاهی حالت تهوع هم ایجاد میشود که تا چند ساعت ممکن است طول بکشد.
فراموشی ناشی از الکتروشوک مغزی
ممکن است مقداری دچار فراموشی شوید که پس از چند هفته به حالت عادی بر میگردد. برای اینکه زودتر حافظهی شما برگردد از مغزتان بیشتر استفاده کنید. مطالعه کنید، سؤال کنید و سریالهای تلوزیونی تماشا کنید. بهتر است تصمیمات مهم خود را تا یک الی دو هفته پس از شوک مغزی به تعویق بیندازید. در حین درمان با شوک هرگز رانندگی نکنید.
با الکتروشوک مغزی کی افسردگی من برطرف میشود؟
برخی افراد پس از 2 تا 4 جلسه شوک احساس بهتر شدن میکنند اما برخی افراد باید بیشتر صبر کنند.
آیا الکتروشوک خطر دارد؟
بله! مانند هر مداخله پزشکی شوک مغزی هم خطراتی دارد. در موارد نادری شوک میتواند اختلال در ریتم قلبی یا سایر عوارض جدی ایجاد کند. در کسانی که بیماری قلبی زمینهای دارند این خطر بیشتر است. اگر شما بیماری قلبی دارید پزشک شما مراقبت های ویژهای را برای امنیت شما بعمل خواهد آورد. اما به طور خلاصه الکتروشوک مغزی درمانی بسیار موثر و کم خطر است.